اتوکلاو یکی از بهترین دستگاهها به منظور استریل کردن انواع تجهیزات و وسایل اعم از پزشکی، دندانپزشکی، آزمایشگاهها، مراکز تحقیقاتی و.. است. یکی از سوالات رایجی که راجع به این دستگاه همواره مطرح میشود، تنظیم دمای اتوکلاو برای استریل است .
دستگاه اتوکلاو با استفاده از بخار تحت فشار بالا انواع تجهیزات و مواد را استریل مینماید. اتوکلاوهای استاندارد در انواع و ابعاد مختلف به صورت رومیزی تا ابعاد بزرگ صنعتی تولید میگردند. موادی که داخل اتوکلاو قرار میگیرند،بایستی تحمل دما و فشار اتوکلاو را داشته باشند.
در ادامه این مقاله از وب سایت مخازن ماشین وزین به بررسی کاربرد دستگاه اتوکلاو برای استریل، دمای اتوکلاو برای استریل، اثربخشی اتوکلاو و.. میپردازیم.
آشنایی با دستگاه اتوکلاو و انواع آن
اتوکلاو یکی از ضروریترین و مهمترین تجهیزات در مراکز درمانی و آزمایشگاهها میباشد که برای استریلیزاسیون تجهیزات به کار میرود. فرآیند استریل بر اساس میزان فشار و دمای اتوکلاو انجام میگیرد.
دمای اتوکلاو برای استریل بر پایه نوع وسایل و تجهیزات و همچنین میزان فشار بار تعیین و تنظیم میگردد که باید هنگام استفاده از این دستگاه مورد توجه قرار گیرد.
کاربرد دستگاه اتوکلاو برای استریل
دستگاه اتوکلاو در بسیاری از زمینهها همچون پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی، میکروبشناسی و.. مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از دستگاه اتوکلاو برای استریل کردن از طریق روش بخار و حرارت بالا برای ظروف آزمایشگاهی، ظروف شیشهای، زبالهها، محیطهای کشت و دیگر وسایل و دستگاهها رو به گسترش است. دمای اتوکلاو برای استریل انواع ظروف و تجهیزات را در ادامه بیان مینماییم.
فشار و دمای استاندارد اتوکلاو برای استریل
فشار و دمای اتوکلاو برای استریل بر اساس استانداردهای جهانی تنظیم میگردد. بر اساس استاندارد در دمای ۱۲۱ درجه سانتیگراد و فشار ۱/۲ بار، ابزارآلات باید حداقل به مدت ۱۵ دقیقه ، تحت فرآیند استریلیزاسیون قرار گیرند و در دمای ۱۳۴ درجه سانتیگراد و فشار ۲/۱ بار مدت زمان استریلیزاسیون حداقل ۳ دقیقه است.
وزن اتوکلاو برای استریل
انواع اتوکلاو با توجه به نوع کاری که انجام میدهند، دارای وزنهای مختلفی هستند. وزن اتوکلاوها برای استریل بین ۲۰ تا ۶۰ کیلو متغیر است.
اتوکلاوها با توجه به کاربردهای متفاوتی که دارند، بر اساس زمان، دما و فشار میزان اثربخشی مختلفی دارند. بهترین مدت زمان یک سیکل اتوکلاو کردن دما و فشار به روش آزمون و خطا مشخص میشود.
اثربخشی اتوکلاو برای استریل
اتوکلاوها با توجه به کاربردهای متفاوتی که دارند، بر اساس زمان، دما و فشار میزان اثربخشی مختلفی دارند. بهترین مدت زمان یک سیکل اتوکلاو کردن دما و فشار به روش آزمون و خطا مشخص میشود.
چه موادی قابلیت استریل توسط اتوکلاو را ندارند؟
- مواد سرطان زا و سمی
- رادیو ایزوتوپ ها
- موادی که در اثر گرما تبخیر میشوند و گازهای خطرناک تولید میکنند
- مواد قابل اشتعال
- مواد شیمیای واکنش پذیر و خورنده
دمای اتوکلاو برای استریل لوازم چقدر است؟
دستگاه اتوکلاو با بخار آب و حرارت کار میکند. اما دمای مناسب برای استریل کردن تجهیزات و از بین بردن باکتریها چیست؟ واقعیت این است که باکتریها از مقاومت بالایی برخوردارند و لازم است دمای اتوکلاو برای استریل، ۱۲۱ درجه سانتیگراد و یا ۱۳۲ درجه سانتیگراد باشد.
مدت زمان تنظیم دمای اتوکلاو برای استریل کردن
دمای انواع اتوکلاو برای استریل کردن تجهیزات مختلف متفاوت است. هم چنین مدت زمان استریل کردن دستگاه اتوکلاو بر اساس عوامل و موارد مختلفی تعیین میشود؛ یکی از این موارد، نوع اقلام و وسایلی است که مورد استریل قرار میگیرند.
مدت زمان استریل کردن با دو دمای ذکر شده با یکدیگر متفاوت است. بدیهی است که هر چقدر دمای دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی بیشتر باشد، مدت زمان استریل کردن نیز کاهش پیدا می کند.
حداقل زمان استریل کردن با دمای ۱۲۱ درجه، ۳۰ دقیقه است. در صورتی که با استفاده از دمای ۱۳۲ درجه اتوکلاو به استریل کردن بپردازیم، به مدت زمان ۴ دقیقه نیازمندیم.
آیا دمای اتوکلاو تنها عامل برای استریل کردن تجهیزات است؟
اگرچه دما یکی از موارد و عوامل اصلی استریل کردن انواع تجهیزات میباشد، اما ذکر این نکته ضروری است که اساس کار دستگاه اتوکلاو بر اساس سه فاکتور میباشد: دما، فشار و حرارت.
در صورتی که هر یک از این سه فاکتور دچار مشکل و یا اختلال شوند، دستگاه اتوکلاو نمیتواند به خوبی مراحل استریل کردن تجهیزات را انجام دهد. بنابراین هر یک از این سه فاکتور، تاثیر بسیاری بر روی عملکرد دستگاه و کیفیت استریل کردن انواع تجهیزات و لوازم را دارد.
نکات مهم هنگام انتخاب و نصب اتوکلاو
- لازم است اتوکلاو در فضایی جدا از فضای آزمایشگاهی که در آن کار انجام میشود نصب شود.
- اتاق باید دارای کف همتراز باشد و سطوح مختلف آن باید مقاوم در برابر گرما و رطوبت بالا باشند.
- دستگاه میبایست در اتاقی با ابعاد مناسب به منظور سهولت در دسترسی به اجزای مختلف آن جهت سرویس دهیهای احتمالی نصب شود.
- منبع آب یا بخار باید کیفیت، حجم و فشار مورد نیاز اتوکلاو را برآورده کند.
- یک سیستم تخلیه که بتواند در برابر آب با درجه حرارت بالا مقاومت کند مورد نیاز است.
- شیرهای اطمینان فشار و سایر وسایل ایمنی مرتبط با بخار سوپرهیت باید در اتوکلاو موجود و به راحتی در دسترس باشند.
- برخی از اتوکلاوها به هوای فشرده نیاز دارند.
اجزای اتوکلاو
چمبر: محفظه یا همان اتاقک که محل قرار دادن ابزار ها برای عمل استریل است. این اتاقک در زمان استریلیزاسیون با بخار پر میشود.
مخزن آب اصلی: منبع تامین آب اتوکلاو که بایستی با آب مقطر پر شود.
مخزن آب مصرف شده: در پایان سیکل کاری اتوکلاو بخار داخل چمبر مجددا به آب تبدیل شده و داخل این مخزن ریخته میشود.
کندانسور: یک میله فنری و مارپیچ است که بخارات با عبور از آن به مایع تبدیل شده، و به داخل مخزن آب مصرف شده میریزند.
شیر یا سوپاپ اطمینان: جهت ایمنی محفظه چمبر استفاده شده و در صورتی که فشار چمبر از حد مجاز بالا رود سوپاپ عمل میکند و فشار تخلیه میشود.
برد الکترونیکی:کلیه عملیات پردازش و کنترل در این قسمت انجام شده که معمولا از میکروکنترلر استفاده میشود.
فیلتر آب: در مسیر ورودی آب به چمبر یا مولد بخار قرار دارد تا تمامی ناخالصیهای آب را بگیرد.
سنسور دما: این سنسور معمولا در چمبر و بویلر قرار میگیرد و جهت خواندن دما وارسال آن به برد کنترلی جهت کنترل دما بکار میرود.
سنسور فشار: فشار داخل چمبر را خوانده و به برد کنترلی ارسال میکند.
چه عواملی سبب میشود تا اتوکلاو به دمای استاندارد استریل سازی نرسد؟
- مولد بخار نیاز به تعمیر دارد.
- در تخلیه محفظه یک گرفتگی وجود دارد که از خروج هوا از محفظه و رسیدن بخار به فشار و دما صحیح جلوگیری می کند.
- دمایی که کاربر وارد کرده است بیش از حداکثر درجه حرارت اتوکلاو است.